Câu hỏi:
Trần Nhật Duật được giao chỉ huy trận đánh lịch sử nào trong cuộc chiến chống quân Nguyên - Mông?
Thông tin thêm: Sách Danh tướng Việt Nam ghi, tài cầm quân của Trần Nhật Duật sớm được thể hiện, đặc biệt là tư duy quân sự trong các lần chiến thắng quân Nguyên - Mông. Chính sử ghi chép rất kỹ biệt tài quân sự của ông trong chiến thắng Hàm Tử Quan tháng 5/1285.
Cuối năm 1284, quân Nguyên - Mông chia hai đường ồ ạt kéo sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Trần Nhật Duật đang trấn thủ lộ Quy Hoá (Tuyên Quang hiện nay). Trước thế mạnh của giặc từ Vân Nam tiến đánh quân Đại Việt ở trại Thu Vật (tỉnh Yên Bái), ông đã rút lui chiến lược theo con đường từ Yên Bình về Phú Thọ rồi vượt qua vùng các dân tộc thiểu số rút về chỗ vua Trần đóng quân.
Sau thời gian tránh thế mạnh của địch, dùng kế vườn không nhà trống ở kinh thành Thăng Long và các vùng lân cận khiến quân Nguyên bị thiếu lương thảo, quân Trần bắt đầu phản công. Trần Nhật Duật cầm quân chỉ huy trận đánh ở cửa Hàm Tử (Khoái Châu, Hưng Yên). Nhận mệnh lệnh với hơn 10.000 quân, nhưng khi đến Hàm Tử thì đội quân của ông lên đến trên 50.000 với gần 400 thuyền chiến lớn nhỏ do được sự ủng hộ của nhân dân.
Ngoài lực lượng quân Đại Việt, Trần Nhật Duật đã quy tụ được không ít người Tống (Trung Quốc) lưu vong. Họ bị thất bại trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ nhất (1258) nên chạy sang lánh nạn ở Đại Việt. Họ kính trọng tài năng quân sự và đặc biệt là tài thông thạo tiếng Trung Quốc của Trần Nhật Duật nên tình nguyện chiến đấu dưới trướng của ông. Vua Trần Nhân Tông gọi họ là "quân Thát của Chiêu Văn".
Khi nhận được tin toàn bộ hải thuyền của Toa Đô đang tiến đến gần, Trần Nhật Duật bình tĩnh để đoàn thuyền nặng nề tiến hẳn vào trận địa, sau đó mới cho nổ pháo lệnh và trút pháo lên thuyền địch. Quá bất ngờ, quân Toa Đô lúng túng không hiểu quân nhà Trần ở đâu trút bão lửa xuống đầu chúng.
Càng kinh hãi hơn khi sau loạt pháo, một đoàn quân Tống, quần áo Tống, cờ hiệu Tống ào ạt, vun vút trên những thuyền nhỏ lăn xả vào thuyền Toa Đô. Đội quân do Ô Mã Nhi chỉ huy phải đến chi viện cho Toa Đô.
Do có tính toán từ trước, Trần Nhật Duật tung đội quân do Nguyễn Khoái dẫn đầu xông thẳng vào quân cứu viện của Ô Mã Nhi với khí thế không gì cản nổi. Trận đánh càng lúc càng ác liệt, tỷ lệ quân số hai bên sít soát nhau, nhưng quân Đại Việt dần thắng thế vì lòng quân mỗi lúc một hăng và dân binh ùn ùn kéo đến tiếp viện.
Kết thúc trận đánh, quân Đại Việt tiêu diệt và bắt sống khoảng 30.000 địch, chiến thuyền gần 200, binh khí chất cao như ngọn đồi, Toa Đô và Ô Mã Nhi phải bỏ lính chạy tháo thân gây nên một thảm cảnh kinh hoàng cũng là tiền đề cho chuỗi thất bại tiếp theo của quân Nguyên - Mông.
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, "công đánh giặc Nguyên, Nhật Duật được nhiều hơn cả".
Giải thích: Sách Danh tướng Việt Nam ghi, tài cầm quân của Trần Nhật Duật sớm được thể hiện, đặc biệt là tư duy quân sự trong các lần chiến thắng quân Nguyên - Mông. Chính sử ghi chép rất kỹ biệt tài quân sự của ông trong chiến thắng Hàm Tử Quan tháng 5/1285.
Cuối năm 1284, quân Nguyên - Mông chia hai đường ồ ạt kéo sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Trần Nhật Duật đang trấn thủ lộ Quy Hoá (Tuyên Quang hiện nay). Trước thế mạnh của giặc từ Vân Nam tiến đánh quân Đại Việt ở trại Thu Vật (tỉnh Yên Bái), ông đã rút lui chiến lược theo con đường từ Yên Bình về Phú Thọ rồi vượt qua vùng các dân tộc thiểu số rút về chỗ vua Trần đóng quân.
Sau thời gian tránh thế mạnh của địch, dùng kế vườn không nhà trống ở kinh thành Thăng Long và các vùng lân cận khiến quân Nguyên bị thiếu lương thảo, quân Trần bắt đầu phản công. Trần Nhật Duật cầm quân chỉ huy trận đánh ở cửa Hàm Tử (Khoái Châu, Hưng Yên). Nhận mệnh lệnh với hơn 10.000 quân, nhưng khi đến Hàm Tử thì đội quân của ông lên đến trên 50.000 với gần 400 thuyền chiến lớn nhỏ do được sự ủng hộ của nhân dân.
Ngoài lực lượng quân Đại Việt, Trần Nhật Duật đã quy tụ được không ít người Tống (Trung Quốc) lưu vong. Họ bị thất bại trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ nhất (1258) nên chạy sang lánh nạn ở Đại Việt. Họ kính trọng tài năng quân sự và đặc biệt là tài thông thạo tiếng Trung Quốc của Trần Nhật Duật nên tình nguyện chiến đấu dưới trướng của ông. Vua Trần Nhân Tông gọi họ là "quân Thát của Chiêu Văn".
Khi nhận được tin toàn bộ hải thuyền của Toa Đô đang tiến đến gần, Trần Nhật Duật bình tĩnh để đoàn thuyền nặng nề tiến hẳn vào trận địa, sau đó mới cho nổ pháo lệnh và trút pháo lên thuyền địch. Quá bất ngờ, quân Toa Đô lúng túng không hiểu quân nhà Trần ở đâu trút bão lửa xuống đầu chúng.
Càng kinh hãi hơn khi sau loạt pháo, một đoàn quân Tống, quần áo Tống, cờ hiệu Tống ào ạt, vun vút trên những thuyền nhỏ lăn xả vào thuyền Toa Đô. Đội quân do Ô Mã Nhi chỉ huy phải đến chi viện cho Toa Đô.
Do có tính toán từ trước, Trần Nhật Duật tung đội quân do Nguyễn Khoái dẫn đầu xông thẳng vào quân cứu viện của Ô Mã Nhi với khí thế không gì cản nổi. Trận đánh càng lúc càng ác liệt, tỷ lệ quân số hai bên sít soát nhau, nhưng quân Đại Việt dần thắng thế vì lòng quân mỗi lúc một hăng và dân binh ùn ùn kéo đến tiếp viện.
Kết thúc trận đánh, quân Đại Việt tiêu diệt và bắt sống khoảng 30.000 địch, chiến thuyền gần 200, binh khí chất cao như ngọn đồi, Toa Đô và Ô Mã Nhi phải bỏ lính chạy tháo thân gây nên một thảm cảnh kinh hoàng cũng là tiền đề cho chuỗi thất bại tiếp theo của quân Nguyên - Mông.
Theo Đại Việt sử ký toàn thư, "công đánh giặc Nguyên, Nhật Duật được nhiều hơn cả".
