Câu hỏi:
Người Bru-Vân Kiều chôn ống tre có 8 hạt gạo tốt xuống đất rồi 3 ngày sau lại đào lên để làm gì?
Đáp án: Chọn đất dựng bản, làm nhà
Thông tin thêm: Cuốn Văn hóa dân gian người Bru-Vân Kiều ở Quảng Trị (nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, năm 2011) do GS Tô Ngọc Thanh chịu trách nhiệm nội dung, cho biết, người Bru-Vân Kiều đặc biệt coi trọng khâu chọn đất để dựng bản, làm nhà. Họ quan niệm, bản làng/gia đình hưng thịnh hay suy vong đều do yếu tố đầu tiên này.
Luật tục người Bru-Vân Kiều quy định già làng có quyền quyết định việc dời làng hay chọn đất lập bản. Việc chọn đất phải đảm bảo thuận lợi cho sản xuất, cư trú, sinh hoạt như: gần rừng, gần nguồn nước, đặc biệt phải có sự đồng ý của thần linh (Yang).
Trong vai trò người chủ đất, già làng có nghĩa vụ thay mặt người dân giao tiếp với Yang để xin ý kiến. Việc xin ý kiến đầu tiên bằng cách xin quẻ (cúng gà, bói chân gà trống tơ) để xem đất lành hay dữ. Nếu thẻ thuận tức là được Yang đồng thuận, già làng sẽ làm lễ cúng lần thứ hai.
"Ở lễ cúng này, già làng chọn 8 hạt gạo tốt (hạt gạo nguyên, lành lặn, không sứt mẻ) bỏ vào một ống tre chôn nằm ngang xuống mảnh đất đã chọn. Sau 3 ngày đêm đào lên, nếu 8 hạt gạo còn nguyên vẹn, không xê dịch có nghĩa Yang báo cho biết đây là vùng đất tốt, không có ma quỷ quấy phá, mới tiến hành xây dựng bản làng được. Ngược lại, nếu 8 hạt gạo kia không nguyên vẹn có nghĩa sự việc xảy ra theo chiều không thuận, Yang báo cho biết là đất rất độc, nhiều ma lắm quỷ, phải bỏ đi tìm vùng đất khác", sách viết.
Sau khi tìm được vùng đất mong muốn, già làng làm lễ cúng Yang Sup (thần thổ địa) trước khi xây dựng làng bản. Các thành viên trong làng có nghĩa vụ đóng góp lễ vật (lợn, gà, rượu, gạo nếp...) vì đây vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ. Ai không đóng góp dân làng không cho dựng nhà trong bản làng mới.
Bản làng người Bru-Vân Kiều không ở trên núi cao, đồi cao mà đa phần dựa vào các triền núi, triền đồi, ven suối, ven sông, các thung lũng đất đai bằng phẳng tiện cho việc sản xuất, sinh hoạt, đảm bảo độ thoáng mát.
Giải thích: Cuốn Văn hóa dân gian người Bru-Vân Kiều ở Quảng Trị (nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, năm 2011) do GS Tô Ngọc Thanh chịu trách nhiệm nội dung, cho biết, người Bru-Vân Kiều đặc biệt coi trọng khâu chọn đất để dựng bản, làm nhà. Họ quan niệm, bản làng/gia đình hưng thịnh hay suy vong đều do yếu tố đầu tiên này.
Luật tục người Bru-Vân Kiều quy định già làng có quyền quyết định việc dời làng hay chọn đất lập bản. Việc chọn đất phải đảm bảo thuận lợi cho sản xuất, cư trú, sinh hoạt như: gần rừng, gần nguồn nước, đặc biệt phải có sự đồng ý của thần linh (Yang).
Trong vai trò người chủ đất, già làng có nghĩa vụ thay mặt người dân giao tiếp với Yang để xin ý kiến. Việc xin ý kiến đầu tiên bằng cách xin quẻ (cúng gà, bói chân gà trống tơ) để xem đất lành hay dữ. Nếu thẻ thuận tức là được Yang đồng thuận, già làng sẽ làm lễ cúng lần thứ hai.
"Ở lễ cúng này, già làng chọn 8 hạt gạo tốt (hạt gạo nguyên, lành lặn, không sứt mẻ) bỏ vào một ống tre chôn nằm ngang xuống mảnh đất đã chọn. Sau 3 ngày đêm đào lên, nếu 8 hạt gạo còn nguyên vẹn, không xê dịch có nghĩa Yang báo cho biết đây là vùng đất tốt, không có ma quỷ quấy phá, mới tiến hành xây dựng bản làng được. Ngược lại, nếu 8 hạt gạo kia không nguyên vẹn có nghĩa sự việc xảy ra theo chiều không thuận, Yang báo cho biết là đất rất độc, nhiều ma lắm quỷ, phải bỏ đi tìm vùng đất khác", sách viết.
Sau khi tìm được vùng đất mong muốn, già làng làm lễ cúng Yang Sup (thần thổ địa) trước khi xây dựng làng bản. Các thành viên trong làng có nghĩa vụ đóng góp lễ vật (lợn, gà, rượu, gạo nếp...) vì đây vừa là quyền lợi vừa là nghĩa vụ. Ai không đóng góp dân làng không cho dựng nhà trong bản làng mới.
Bản làng người Bru-Vân Kiều không ở trên núi cao, đồi cao mà đa phần dựa vào các triền núi, triền đồi, ven suối, ven sông, các thung lũng đất đai bằng phẳng tiện cho việc sản xuất, sinh hoạt, đảm bảo độ thoáng mát.